Blog
7 tips voor zonnestroom in netcongestiegebied
Zon-op-dak grijpt
nieuwe kans
Wordt het zonnig, zeer zonnig of extreem zonnig?
Twee voor twaalf
Na zon en wind logenstraft ook de batterij de voorspellingen
Zonne- en windenergie hebben de eigenaardige gewoonte om wereldwijd steevast harder te groeien dan voorspeld. De opkomst van de batterij lijkt inmiddels naadloos bij deze gewoonte aan te sluiten. Op een regenachtige dinsdagmiddag dook ik de statistieken in, die naar mijn idee een positieve(re) kijk op de toekomst van onze wereldwijde energievoorziening rechtvaardigen.
Een stationaire 1 MW batterij met 4 MWh opslagcapaciteit (foto: UniEnergy Technologies)
Voorspellen is lastig, zeker als het over de toekomst gaat, zo stelde atoomfysicus Niels Bohr ooit. Toch zijn er tal van organisaties die graag af en toe een poging doen. Het International Energy Agency (IEA) brengt bijvoorbeeld jaarlijks een World Energy Outlook (WEO) uit met tal van voorspellingen over de toekomst van de wereldwijde energievoorziening.
Dat Niels Bohr het zo gek nog niet verwoord had, blijkt wel als je deze voorspellingen naderhand naast de realiteit legt. Zo moet het IEA jaar in jaar uit constateren dat de voorspelde groei aan zonnestroominstallaties in de wereld te laag is geweest, om vervolgens toch weer met een volgende te lage voorspelling te komen [1].
De voornaamste aanjager van deze explosieve groei van zonnestroominstallaties in de wereld is de ongekende prijsdaling van zonnepanelen. In 1975 kwam de prijs van een zonnepaneel neer op ongeveer 100 dollar per watt-piek, rond 2012 op circa 1 dollar en momenteel op zo’n 0,10 dollar. Dat is een prijsdaling van een factor 1000 in 50 jaar tijd [2].
Een modern, groot zonnepaneel kost momenteel nog zo’n 50 euro. De impact daarvan op de wereldenergievoorziening is immens. Zonne-energie was vorig jaar in diverse Europese landen al de goedkoopste manier om stroom op te wekken, laat staan in landen elders op de wereld waar de jaarlijkse zoninstraling nog eens een factor twee keer zo hoog kan zijn.
Die zoninstraling is variabel en bijvoorbeeld in Europa erg seizoensafhankelijk, dus met alleen goedkope zonne-energie zijn we er nog niet. Maar gelukkig hoeft de zon het niet alleen te doen. Windenergie logenstraft wereldwijd op vergelijkbare wijze de voorspellingen. Waar in Europa zon niet de goedkoopste stroomopwekker is, daar is wind dat wel [3].
Als een soort natuurlijk geschenk blijken de twee bovendien op Europese schaal ook nog eens sterk complementair aan elkaar. Zonne-energie en windenergie vormen samen in Europa al jaren een behoorlijk stabiele stroomopwekker over de maanden van het jaar. Grofweg voert in de wintertijd windenergie de boventoon en in de zomertijd zonne-energie [4].
Op dagbasis is het natuurlijk niet zo stabiel als op maandbasis. Dit uit zich in sterke fluctuaties in stroomprijzen, met af en toe relatief hoge, maar steeds vaker ook juist negatieve prijzen. Niet alleen in Nederland is dit het geval, maar breed in Europa. In 2023 kwamen negatieve day-ahead stroomprijzen in de EU bijna 12 keer zo vaak voor als in 2022 [5].
Dit is waar een derde explosieve ontwikkeling zich aandient, namelijk die van batterijen. Waar de ontwikkeling van zon en wind steevast te laag of te langzaam wordt ingeschat, zo lijkt precies hetzelfde te gebeuren met batterijen. Zo gaat de prijsdaling van batterijen, in elk geval van de gangbare lithium-ion batterijen, eveneens keer op keer harder dan voorspeld [6].
Een oplettende kijker zal opmerken dat de prijs in de meest recente jaren redelijk stabiel is gebleven, maar dat lijkt de groei bepaald niet in de weg te zitten. Het wereldwijde gebruik van lithium-ion batterijen versnelt op het oog vergelijkbaar met het gebruik van zonne- en windenergie, met in 2023 vier keer zoveel opslagvolume in gebruik als in 2020 [7].
De groei komt tot dusver met name op conto van de auto-industrie, maar door beleid wordt bijvoorbeeld in Duitsland nu al circa 50 à 60 procent van de nieuwe zonnestroominstallaties verkocht met een thuisbatterij [8]. In Nederland zal bij afschaffing van de salderingsregeling, volgens het recente hoofdlijnenakkoord in 2027, de prikkel hiervoor ook toenemen.
Tel hier de razendsnelle ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI) bij op en we komen uit in een wereld waarin steeds goedkopere stroom en steeds goedkopere opslag op een steeds slimmere manier het hele jaar door aan onze steeds grotere vraag naar stroom gekoppeld wordt. Te optimistisch? De snelheid van de ontwikkeling zal ons ongetwijfeld weer verbazen.
Mark Meijer - 28 mei 2024
mark@energyindeed.com